Podstawy konfiguracji serwera cz1

Po zainstalowaniu podstawowej wersji serwera pora na jego oswojenie. Konsola systemu Linux jest potężnym narzędziem umożliwiającym konfigurację i zarządzanie systemem. Nie będziemy w tym tekście omawiać poszczególnych poleceń dostępnych z konsoli. Opisów poleceń konsoli jest bardzo dużo w sieci Internet. My postaramy się skupić na kilku elementach ułatwiających pracę z serwerem. Każdy administrator serwera powinien znać podstawowe polecenia konsoli umożliwiające przemieszczanie się po strukturze katalogów, zarządzanie plikami i katalogami oraz umożliwiające edycję plików tekstowych w których zapisana jest konfiguracja poszczególnych usług. Podstawowym narzędziem niezbędnym do zarządzania systemem jest edytor plików tekstowych. W systemach Unix i Linux podstawowym edytorem jest edytor vi.

Jest to edytor specyficzny, trudny i skomplikowany dla osób, które z niego nie korzystają. Osoby, które opanują jego specyficzną obsługę uważają go za jeden z lepszych edytorów plików tekstowych. Niezależnie od preferencji warto znać kilka podstawowych zasad umożliwiających korzystanie z tego edytora. Vi pracuje w dwóch trybach: trybie edycyjnym i trybie poleceń. W trybie poleceń wydajemy polecenia edytorowi np. zapisz plik, zakończ działanie, a w trybie edycyjnym wpisujemy, modyfikujemy dane zapisane w pliku. Poniżej zrzut przedstawiający uruchomiony edytor vi.

Do trybu poleceń przechodzimy wciskając przycisk ESC. Możemy wtedy wydać polecenie np. zakończenia działania edytora. Podstawowe polecenia, które warto zapamiętać przedstawiono w tabeli poniżej:

Jak widać obsługa edytora vi jest trochę mało intuicyjna, ale warto przynajmniej podstawowe elementy zapamiętać, ponieważ edytor ten dostępny jest we wszystkich dystrybucjach. Co ważniejsze często jest podłączony jako edytor domyślny. Warto wiedzieć jak zapisać zmiany i zakończyć jego działanie.

Kolejnym edytorem plików tekstowych jest nano. Jest to edytor, którego obsługa nie powinna przysporzyć problemów. W przeciwieństwie do vi edytor nano posiada intuicyjny interfejs oraz opis skrótów klawiaturowych dostępny cały czas na ekranie. Poniżej zrzut ukazujący uruchomiony edytor nano.

Edytor nano domyślnie występuje w większości dystrybucji linuksowych. Z tym edytorem warto się zapoznać, ponieważ umożliwia on konfigurację systemu w sposób lekki łatwy i przyjemny.

Kolejnym narzędziem, bez którego trudno się obejść jest mc czyli Midnight Commander. Jest to menedżer plików wzorowany na popularnym w czasach systemu DOS programie Norton Commander. Mc jest programem, który ułatwia przeglądanie, edycję i zarządzanie systemem plików bez potrzeby wykorzystywania poleceń powłoki. Mc nie jest instalowany domyślnie – trzeba go zainstalować. Jest to program, który instaluję zazwyczaj jako pierwszy po instalacji systemu Linux. Można się bez niego obejść, ponieważ wszystko, co wykonamy za pomocą mc możemy wykonać za pomocą poleceń konsoli. Jednak komfort pracy z systemem wzrasta znacząco. Instalacja mc sprowadza się do wydania polecenia:

apt-get install mc

Po chwili mamy do dyspozycji nowe narzędzie. Uruchomienie programu następuje po wydaniu polecenia:

mc

Poniżej pokazano wygląd programu mc:

Jak widać program mc umożliwia przeglądanie struktury plików i katalogów. W prosty sposób można przeglądać zawartość dysku, tworzyć, modyfikować usuwać pliki i katalogi. W połączeniu z nano program mc daje duże możliwości edycyjne systemu w sposób intuicyjny, znany z systemów graficznych.

Znając podstawowe narzędzia można przystąpić do konfiguracji systemu. Pierwszym elementem, który skonfigurujemy jest interfejs karty sieciowej. Karty sieciowe w Linuksie można skonfigurować za pomocą polecenia ifconfig. Ifconfig umożliwia sprawdzenie ustawień kart sieciowych oraz ich ustawienie. Wydanie polecenia:

ifconfig

spowoduje wyświetlenie ustawień aktywnych kart sieciowych. Jeżeli w systemie nie ma polecenia ifconfig można je doinstalować poleceniem

apt install net-tools

W celu ręcznej konfiguracji interfejsu musimy zastosować polecenie ifconfig z odpowiednimi parametrami:

ifconfig eth1 192.168.14.1/24

Powyższe polecenie ustawi adres IP dla karty sieciowej eth1 na 192.168.14.1 z maską podsieci 24-bitową czyli 255.255.255.0. W sytuacji, gdy chcemy dodać bramę domyślną do naszej sieci musimy podać jej adres IP. Wykonujemy to z wykorzystaniem polecenia:

route add default gw 192.168.14.10

zakładając, że nasza brama domyślna to 192.168.14.10. Powyższe dwa polecenia skonfigurują nasz interfejs sieciowy do prawidłowej pracy w sieci, ale ich działanie jest ograniczone czasowo. Po restarcie systemu ustawienia sieciowe zostaną utracone. Ustawienie na stałe parametrów sieciowych jest możliwe poprzez wpisanie ich do pliku konfiguracyjnego sieci. Konfiguracja interfejsów sieciowych znajduje się w pliku /etc/network/interfaces. Poniżej przykładowe wpisy znajdujące się w pliku interfaces:

Każdemu interfejsowi sieciowemu odpowiada wpis w pliku konfiguracyjnym interfaces. W powyższym przykładzie dokonano konfiguracji dwóch interfejsów sieciowych. Interfejs eth0 został ustawiony na automatyczną konfigurację z wykorzystaniem serwera DHCP. Interfejs eth1 ma ustawiony statyczny adres IP oraz maskę podsieci. Nie ustawiono dla eth1 bramy domyślnej. W przypadku, gdy chcemy ustawić automatyczną konfigurację interfejsu dodajemy do pliku interfaces wpis:

iface eth0 inet dhcp

gdzie eth0 to nazwa interfejsu sieciowego, którego dotyczy wpis. Statyczne ustawienia interfejsu wpisujemy podając:

		iface eth0 inet static

			address 192.168.0.111

			netmask 255.255.255.0

			gateway 192.168.0.1

			dns-search somedomain.org

			dns-nameservers 192.168.0.1

gdzie eth0 to interfejs sieciowy, a poszczególne linie dotyczą konfiguracji adresu IP, maski, bramy domyślnej, domeny wyszukiwania, serwera DNS. Nie wszystkie parametry trzeba konfigurować, np. nie jest wymagane wpisywanie bramy domyślnej, czy serwera DNS. Jeżeli chcemy, żeby nasze interfejsy sieciowe były konfigurowane po uruchomieniu systemu należy dodać linię:

auto lo eth0 eth1

gdzie lo, eth0, eth1 to nazwy interfejsów sieciowych, które mają być uruchamiane po stracie. W przypadku, gdy chcemy umożliwić automatyczne wykrycie podłączenia nośnika (kabla) stosujemy polecenie:

allow-hotplug eth0

gdzie eth0 to nazwa interfejsu sieciowego. Różnica pomiędzy auto, a allow-hotplug jest znacząca w sytuacji, gdy nie mamy pewności czy w momencie uruchomienia systemu operacyjnego można nawiązać połączenie sieciowe, czy też nie. Zgodnie z dokumentacją nie powinno się używać jednocześnie auto i allow-hotplug dla jednego interfejsu, bo może to prowadzić do nieprzewidzianych problemów z interfejsem.

Na potrzeby dalszej konfiguracji serwera należy ustawić interfejs sieciowy eth0 na automatyczną konfigurację z serwera DHCP, natomiast interfejs eth1 powinien być ustawiony na adres statyczny 192.168.14.1/24 bez podanej bramy domyślnej i serwera DNS.

W większości dystrybucji Linuksa informacje o dostępnych serwerach DNS znajdują się w pliku /etc/resolv.conf. Plik ten jest uzupełniany automatyczne w trakcie konfiguracji interfejsów sieciowych lub ręcznie. Każdy wpis w resolv.conf to dodany nowy serwer DNS, do którego ma dostęp system operacyjny. Kolejność wyszukiwania DNS jest uzależniona od kolejności wpisów w resolv.conf. Najważniejszy DNS to DNS znajdujący się na początku pliku. W sytuacji, gdy w podanym DNS-ie nie zostanie znaleziona szukana nazwa domeny system spróbuje wyszukać informację w kolejnym. Kolejne wpisy w resolv.conf wyglądają następująco:

nameserver 192.168.14.10

UWAGA!!

W nowszych wersjach systemu Linux polecenia ifconfig oraz route zostały zastąpione poleceniem IP z pakietu iproute2. Umożliwia ono sprawdzenie ustawień kart sieciowych oraz ich ustawienie (włącznie z tablicą rutingu oraz kształtowaniem ruchu). Wydanie polecenia:

ip a 

spowoduje wyświetlenie ustawień aktywnych kart sieciowych. W celu ręcznej konfiguracji interfejsu musimy zastosować polecenie ip z odpowiednimi parametrami:

ip addr add 192.168.14.100/24 dev eth1

Powyższe polecenie ustawi adres IP dla karty sieciowej eth1 na 192.168.14.100 z maską podsieci 24-bitową czyli 255.255.255.0. W sytuacji, gdy chcemy dodać bramę domyślną do naszej sieci musimy podać jej adres IP. Wykonujemy to z wykorzystaniem polecenia:

ip route add default via 192.168.14.10

zakładając, że nasza brama domyślna to 192.168.14.10. Wpisy z tablicy routingu wyświetlimy wpisując polecenie:

ip route